Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Choszcznie

---

Historia

Historia kościoła w Choszcznie sięga roku 1309, kiedy to świątynia została objęta przez zakon joannitów. To właśnie oni w pierwszej połowie XIV wieku zaczęli budowę obecnego kościoła w stylu gotyckim, na fundamencie wcześniejszego romańskiego granitowego obiektu z XIII wieku. Ukończenie budowy datuje się przypuszczalnie na 1350 rok, co potwierdza wzmianka o ufundowaniu ołtarza bocznego z tego okresu.

Wkrótce po tym, około 1400 roku, zakończono budowę wieży, która stanęła na wcześniejszym fundamencie. Jednakże w 1536 roku kościół został przejęty przez protestantów, odbierając go joannitom. Nie działając zgodnie z zasadami budowlanymi, w roku 1511 wieża oraz wyposażenie zostały zniszczone podczas pożaru. Niestety, kolejne zniszczenie miało miejsce w lipcu 1636 roku w trakcie wojny trzydziestoletniej, kiedy to kościół ponownie spłonął, a sklepienia nad nawami zawaliły się.

Prace odbudowujące trwały od 1640 do 1663 roku, podczas gdy zamiast pierwotnych sklepień zamontowano drewniany strop. W 1663 roku zakończono także odbudowę wieży, która w 1734 roku zyskała namiotowy dach, a 1801 roku doczekała się nowego stożkowego dachu.

Kolejne istotne zmiany miały miejsce w latach 1859–1862, kiedy kościół przeszedł neogotycką przebudowę pod kierownictwem Emila Karla Flaminiusa. W ramach tej przebudowy zrekonstruowano maswerki w oknach, zbudowano wieżyczki klatek schodowych, usunięto barokowe elementy wykończeniowe oraz stworzono nowe sklepienia naw i prezbiterium, gdzie umieszczono gotyckie „Drzewo Jessego” przeniesione z innej budowli.

W lutym 1945 roku kościół ucierpiał podczas walk o miasto, tracąc dach, sklepienia i wyposażenie. Po tym zdarzeniu przystąpiono do odbudowy rozebranej świątyni, a 8 grudnia 1947 roku poświęcono odbudowane prezbiterium, zaprojektowane przez inżyniera Zbigniewa Knothe. Od 1956 roku, kiedy proboszczem został ks. Tadeusz Sorys, rozpoczęły się prace rekonstrukcyjne nawy głównej.

Rekonstruowane według projektu Pawła Sznela, prace rozpoczęto 20 maja 1956 roku, kończąc odbudowę wnętrza 21 kwietnia 1957 roku. W tym samym roku, poznański malarz P. Padee, namalował na ścianach prezbiterium sześć scen z życia Jezusa Chrystusa. W 1959 roku poznański organmistrz Saganowski zbudował organy. Gdy zakończono nikomu niezbędne prace związane z nawą, przystąpiono do odbudowy wieży.

Przeprowadzona w 1962 roku analiza stanu wieży oraz projekt jej odbudowy został wykonany przez inżyniera Zygmunta Konarzewskiego. Proces rozbrajania niewypałów w murach wieży rozpoczął się dopiero po 1967 roku za nadzoru księdza proboszcza Jana Abramskiego, przy asyście inżyniera Stefana Kwileckiego. Odbudowa wieży zakończyła się w 1972 roku, a w 1991 roku dachówki na wieży zostały zastąpione blachą.

Wyposażenie

Wśród skarbów choszczeńskiej fary szczególne miejsce zajmuje „Drzewo Jessego”, które stanowi cenny zabytek. Umiejscowione na bocznej ścianie prezbiterium, jest ceramiczną płaskorzeźbą ilustrującą rodowód Chrystusa. Jej powstanie datowane jest na około 1350 rok. W centralnym punkcie kompozycji znajduje się wizerunek ukrzyżowanego Mesjasza, towarzyszą mu Maryja oraz św. Jan. Po bokach tej sceny przedstawiono 21 postaci będących przodkami Chrystusa.

Choszczeńskie „Drzewo Jessego” jest niezwykle wyjątkowe, stanowiąc rzadkość w skali całej Europy. Janina Kochanowska wskazuje, że płaskorzeźba została stworzona w XIV wieku na potrzeby klasztoru franciszkanów, który dziś już nie istnieje. Niestety, w XVII wieku klasztor ten doświadczył zniszczenia w wyniku dwóch pożarów, co spowodowało przeniesienie dzieła na zewnętrzną ścianę fary. W północnej części świątyni, na swoje docelowe miejsce trafiła w połowie XIX wieku, podczas prac remontowych. Istnieją także przypuszczenia, że płaskorzeźba mogła pochodzić z klasztoru cystersów w Bierzwniku.

Wnętrze kościoła skrywa kolejne cenne obiekty. W ścianie przy wyjściu z zakrystii w głównej nawie znajdują się dwa epitafia, które przyciągają uwagę. Pierwsze z nich to nagrobne epitafium burmistrza Mikołaja Rebentischa, datowane na XV stulecie. Drugie to epitafium nagrobne kolatorki, Scholastyki Elżbiety von Schack z 1787 roku, która ufundowała dach tej wyjątkowej budowli. Dodatkowo, w kruchcie zachowała się neogotycka chrzcielnica pochodząca z XIX wieku, która również zasługuje na uwagę.

---

Oceń: Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Choszcznie

---